Ι. Ν. Αγίας Τριάδος (Γιαννωτά)

Σε μια γραφική τοποθεσία δυτικά του χωριού Γιαννωτά, στα βορειοδυτικά της Ελασσόνας, βρίσκεται η ιστορική Μονή της Αγίας Τριάδας, το πιο σπουδαίο μνημείο, έμβλημα της περιοχής.

Είναι άγνωστο πότε ακριβώς ιδρύθηκε, αν και η παράδοση ανάγει την ιστορία της στα βυζαντινά χρόνια. Το συγκρότημα που διατηρείται σήμερα χρονολογείται στις αρχές του 19ου αιώνα, αλλά είναι βέβαιο ότι η ίδρυσή του είχε γίνει παλαιότερα. Η μονή ήταν σταυροπηγιακή και διέθετε μεγάλη περιουσία, τουλάχιστον έως τις αρχές του 20ού αιώνα, όπως δείχνει και ο μεγάλος αριθμός των κελλιών που διέθετε, και σήμερα στέκουν ερειπωμένα. Γνώρισε επιδρομές και καταστροφές, κυρίως από Τουρκαλβανούς, με σπουδαιότερη την καταστροφή από πυρκαγιά το 1866. Στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας είχε σημαντική συμβολή στη ζωή της περιοχής και σύμφωνα με την παράδοση φιλοξενούσε και κρυφό σχολειό. Η ιστορία της έχει συνδεθεί με τη δράση του Νικοτσάρα, του σημαντικότερου αρματολού του Ολύμπου, μάλιστα λέγεται ότι και ο ίδιος είχε λάβει εδώ την αρχική του μόρφωση.

Σήμερα, από το συγκρότημα σώζεται μόνο το καθολικό, που διατηρείται σε καλή κατάσταση. Σύμφωνα με πλίνθινη επιγραφή που υπάρχει στο μνημείο, ο ναός κτίστηκε το 1843, αλλά πήρε τη θέση παλαιότερου. Αρχιτεκτονικά, ανήκει στην παραλλαγή του μονόκλιτου σταυροειδούς εγγεγραμμένου ναού, και η στέγη του καλύπτεται από σχιστολιθικές πλάκες. Στο εσωτερικό του διακοσμείται με τοιχογραφίες λαϊκής τεχνοτροπίας, οι οποίες, σύμφωνα με επιγραφή που σώζεται επάνω από την είσοδο, έγιναν το 1867 από τους αδελφούς ζωγράφους Συμεών και Ιωάννη από τη Σαμαρίνα. Αξιόλογο, στο εσωτερικό του ναού, είναι και το ξυλόγλυπτο τέμπλο.