Ιερός Προσκυνηματικός Ναός Αγίου Γρηγορίου Ναζιανζηνού

Στο κέντρο της Νέας Καρβάλης, που βρίσκεται σε απόσταση περίπου 12 χιλιομέτρων από την πόλη της Καβάλας, δεσπόζει ο ιερός ναός του Αγίου Γρηγορίου του Ναζιανζηνού, ένα από τα σημαντικότερα αξιοθέατα του χωριού και σπουδαίος προσκυνηματικός προορισμός, που προσελκύει πλήθη πιστών από όλη την Ελλάδα.

Ο άγιος Γρηγόριος Ναζιανζηνός, αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως μεταξύ των ετών 379-381, συγκαταλέγεται στους σημαντικότερους Πατέρες της Εκκλησίας. Υπήρξε πολέμιος της αίρεσης του Αρείου, σπουδαίος ρήτορας και θεολόγος, και άφησε μεγάλο συγγραφικό έργο. Το σκήνωμά του φυλασσόταν στην Καρβάλη της Καππαδοκίας, σε ναό που ήταν αφιερωμένος στη μνήμη του, μέχρι το 1924. Τότε μεταφέρθηκε μαζί με άλλα κειμήλια από πρόσφυγες στη νέα τους πατρίδα, τη Νέα Καρβάλη της Καβάλας, όπου κτίστηκε νέος ναός. Η οικοδόμησή του ξεκίνησε το 1924 και τα εγκαίνιά του πραγματοποιήθηκαν το 1950, ενώ από το 1973 έχει καθιερωθεί ως ιερό προσκύνημα.

Είναι σύγχρονο, μεγάλων διαστάσεων μνημείο, νεοβυζαντινού ρυθμού. Πρόκειται για επιμήκη τρίκλιτη βασιλική, που στην ανατολική πελυρά έχει εγκάρσιο κλίτος με τρούλο και στη δυτική πλευρά δύο κωδωνοστάσια. Αποτελεί αντίγραφο του βυζαντινού ναού του Αγίου Γρηγορίου στην Καρβάλη της Καππαδοκίας και έχει χαρακτηριστεί ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο. Στο εσωτερικό του κυρίαρχη θέση έχει το σκήνωμα του αγίου Γρηγορίου, που φυλάσσεται μέσα σε επιχρυσωμένη σαρκοφάγο. Εξωτερικά υπάρχουν ξενώνες για τη φιλοξενία των προσκυνητών.

Ο ναός πανηγυρίζει στις 25 Ιανουαρίου. Τότε γίνεται περιφορά του σκνηώματος του Αγίου στην πόλη και ο εορτασμός αποτελεί γεγονός ιδιαίτερης σημασίας για την ευρύτερη περιοχή, συγκεντρώνοντας πλήθος πιστών.