Ι. Ν. Αγίων Αποστόλων Σολάκη

Μέσα στον αρχαιολογικό χώρο της Αρχαίας Αγοράς της Αθήνας βρίσκεται ο ιδιαίτερα κομψός βυζαντινός ναός των Αγίων Αποστόλων του Σολάκη. Το όνομα του προέρχεται πιθανώς από το όνομα της οικογένειας Σολάκη, στην οποία ανήκε το μνημείο κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας. Ο ναός κτίστηκε στα τέλη του 10ου αιώνα πάνω σε αρχαίο ιερό αφιερωμένο στις Νύμφες.

Πρόκειται για ένα μοναδικό αρχιτεκτονικό παράδειγμα μεσοβυζαντινής ναοδομίας, καθώς συνδυάζει με έξυπνο τρόπο διαφορετικούς αρχιτεκτονικούς τύπους. Εντάσσεται στην κατηγορία των σταυροειδών εγγεγραμμένων ναών, συνδυάζει όμως στοιχεία ενός οκτάκογχου κτηρίου και ενός περίκεντρου κτίσματος. Στα δυτικά του ναού υπάρχει επιμήκης τριμερής νάρθηκας, ο οποίος ενώνεται αρμονικά μέσω ανοιγμάτων με τον κυρίως ναό.

Ο ναός είναι κτισμένος με το πλινθοπερίκλειστο σύστημα τοιχοποιίας, κατά το οποίο οι λίθοι περιβάλλονται από τούβλα. Σε μερικά σημεία υπάρχει η χαρακτηριστική για τους μεσοβυζαντινούς ναούς κεραμική διακόσμηση (οδοντωτές ταινίες και ψευδοκουφικά, δηλαδή διακόσμηση που μιμείται την αραβική γραφή).

Ο τρούλος ανήκει στην κατηγορία των «αθηναϊκών» τρούλων. Είναι οκταγωνικός με μικρούς κίονες στις γωνίες και μαρμάρινα τοξωτά γείσα πάνω από τα παράθυρα.

Tο 1877 ξεκίνησαν επισκευές στο μνημείο ώστε να αποκατασταθούν φθορές που προκλήθηκαν κατά την Ελληνική Επανάσταση. Για την καλύτερη εξυπηρέτηση των αναγκών της ενορίας ο ναός επεκτάθηκε προς τα δυτικά, με αποτέλεσμα την αισθητική αλλοίωση του. Κατά τα έτη 1954-1956 ο ναός αποκαταστάθηκε στη βυζαντινή του μορφή από την Αμερικανική Αρχαιολογική Σχολή, η οποία έχει αναλάβει και τις ανασκαφές στον χώρο της Αρχαίας Αγοράς.

Στο μνημείο διατηρούνται αποσπασματικά μεταβυζαντινές τοιχογραφίες, ενώ έχουν εντοιχιστεί και τμήματα τοιχογραφιών του 17ου και 18ου αιώνα από μικρότερους ναούς που υπήρχαν στην Αρχαία Αγορά και κατεδαφίστηκαν κατά τη διάρκεια των ανασκαφών.