Ι. Ν. Αγίας Ειρήνης ("Ρηνάκι" ή "Αγία Ρηνούλα")

Ανάμεσα στα ψηλά σύγχρονα κτήρια της οδού Ναυάρχου Νικοδήμου, δίπλα στην Αρχιεπισκοπή Αθηνών, στο ιστορικό κέντρο της πόλης, κρύβεται το μικρό γραφικό εκκλησάκι της Αγίας Ειρήνης, γνωστό, λόγω του μεγέθους του, ως «Ρηνάκι» ή «Αγία Ρηνούλα».

Φαίνεται ότι έχει κτιστεί στον χώρο λουτρού της ρωμαϊκής εποχής και επάνω σε παλαιότερο χριστιανικό ναό, πιθανότατα του 7ου αιώνα όπως δείχνουν γλυπτά που σώζονται στο εσωτερικό του. Στις αρχές του 20ού αιώνα ανήκε στην οικογένεια του Άγγελου Κυπριάδου και υπάρχουν μαρτυρίες ότι εδώ κατέφευγαν οι μαθήτριες για να προσευχηθούν πριν από τις εξετάσεις τους. Αργότερα περιήλθε στον καθηγητή της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και ακαδημαϊκό Αμίλκα Αλιβιζάτο, ο οποίος το 1968 το κληροδότησε στην Ακαδημία Αθηνών, που με τη σειρά της, το 2002, το παραχώρησε μαζί με το παρακείμενο κτίσμα στην Αρχιεπισκοπή.

Το εκκλησάκι είναι τμήμα μεγαλύτερου ναού που εικάζεται ότι ήταν τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική, ίσως του 10ου ή 11ου αιώνα, και πιθανόν σε κάποια εποχή να σχετιζόταν με το γειτονικό μοναστηριακό συγκρότημα του Αγίου Ανδρέα. Στη σημερινή του μορφή είναι μονόκλιτη βασιλική με διαστάσεις μόλις 6 x 6 μ. Στεγάζεται με μεταγενέστερη ξύλινη οροφή και κεραμοσκεπή και στην πλευρά της οδού Ναυάρχου Νικοδήμου βρίσκεται κάτω από το επίπεδο του δρόμου. Οι τοίχοι του είναι κτισμένοι με μικρούς αργούς λίθους στους οποίους έχουν περιληφθεί και αρχαιότερα αρχιτεκτονικά μέλη, ενώ επάνω από την αψιδωτή είσοδο έχει εντοιχιστεί ένα βυζαντινό θωράκιο με ανάγλυφο σταυρό ανάμεσα σε φυτικά κοσμήματα, που χρονολογείται στον 10ο-11ο αιώνα. Στους πλάγιους τοίχους υπάρχουν δύο αψιδωτά παράθυρα που σχηματίστηκαν όταν κτίστηκαν οι ανοικτές καμάρες που υπήρχαν αρχικά. Σε λίγα σημεία των τοίχων σώζονται ίχνη, εξίτηλα πια, των τοιχογραφιών που κοσμούσαν τον ναό και φαίνεται να ανήκουν στη μεσοβυζαντινή περίοδο, ενώ διατηρείται και το νεοκλασικίζον ξύλινο τέμπλο χωρίς τις εικόνες.