Ι. Ν. Κοιμήσεως της Θεοτόκου (Παναγία Μέρμπακα)

Στην είσοδο του χωριού Αγία Τριάδα ή Μέρμπακα, σε απόσταση περίπου 8 χιλιομέτρων από το Ναύπλιο, βρίσκεται ο όμορφος βυζαντινός ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου. Είναι γνωστός και ως Παναγία στο Μέρμπακα, και έχει συνδεθεί με τον Λατίνο αρχιεπίσκοπο Κορίνθου τον 13ο αιώνα, Wilhem von Moerbeke, από τον οποίο προήλθε η επωνυμία του ναού και ολόκληρου του χωριού.

Ο ναός οικοδομήθηκε στο α΄ μισό του 13ου αιώνα. Κατά την περίοδο της Β΄ Ενετοκρατίας (1686-1715), ενώ ήταν μετόχι της Μονής Αγίου Θεοδοσίου στο Παναρήτι, παραχωρήθηκε από τον Βενετό F. Morosini στον επίσκοπο Ρεθύμνης Αθανάσιο Χορτάτζη, που τότε βρισκόταν στην Πελοπόννησο. Την περίοδο 1715-1770 ο Μέρμπακας ήταν έδρα του μητροπολίτη Άργους και Ναυπλίου. Από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας είχε ήδη αρχίσει να αναπτύσσεται γύρω από τον ναό το κοιμητήριο του χωριού και ο ναός παρέμεινε κοιμητηριακός μέχρι το 2000, οπότε το νεκροταφείο μεταφέρθηκε σε άλλη θέση και διαμορφώθηκε ο χώρος για την ανάδειξη του μνημείου.

Αρχιτεκτονικά ο ναός ανήκει στον σύνθετο σταυροειδή εγγεγραμμένο τύπο, με οκτάπλευρο τρούλο που στηρίζεται σε τέσσερις κίονες. Στα ανατολικά εξέχουν τρεις τρίπλευρες αψίδες, ενώ εσωτερικά, κάτω από το ιερό, σχηματίζεται ταφική κρύπτη. Μορφολογικά και τεχνοτροπικά χαρακτηρίζεται για τον κεραμοπλαστικό του πλούτο, κυρίως στην ανατολική πλευρά, και για τα γοτθικά διακοσμητικά στοιχεία. Οι τοίχοι του πατούν πάνω σε τρίβαθμη κρηπίδα, είναι κτισμένοι περίπου έως το μέσο με μεγάλες πέτρες, και ψηλότερα σύμφωνα με το μεσοβυζαντινό πλινθοπερίκλειστο σύστημα. Στην τοιχοποιία ενσωματώνονται αρχαία γλυπτά, ενώ χαρακτηριστικό είναι το ηλιακό ρολόι που έχει εντοιχισθεί στη βόρεια πλευρά, επάνω από την είσοδο.

Στο εσωτερικό του ναού διατηρείται ο τοιχογραφικός διάκοσμος, που ανήκει σε τρεις χρονολογικές φάσεις. Παλαιότερα είναι τα μονόχρωμα ανεικονικά διακοσμητικά στοιχεία. Στη δεύτερη φάση ανήκουν οι τοιχογραφίες του Ιερού Βήματος, οι οποίες χρονολογούνται περίπου στο έτος 1300. Οι υπόλοιπες τοιχογραφίες είναι πολύ νεότερες, του έτους 1912.