Ιερά Μονή Αγίου Ιωάννου Θεολόγου (Παπάγου)

Σε ένα πλάτωμα με εξαίρετη θέα προς το λεκανοπέδιο της Αθήνας, στους βόρειους πρόποδες του Υμηττού, βρίσκεται η Μονή του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου, που κάποτε θα ήταν περισσότερο απομονωμένη από την πόλη, αλλά σήμερα απέχει μόλις λίγα μέτρα από τα τελευταία σπίτια της περιοχής Παπάγου.

Η χρονολογία και οι συνθήκες ίδρυσής της παραμένουν άγνωστες, καθώς οι γραπτές πηγές για την ιστορία της είναι ελάχιστες. Με βάση την αρχιτεκτονική και τις τοιχογραφίες του καθολικού της, η ίδρυσή της θα μπορούσε να τοποθετηθεί στον 16ο αιώνα, περίοδο κατά την οποία ο μοναχισμός στην Αττική γνώρισε ακμή. Στα μέσα του 17ου αιώνα αναφέρεται σποραδικά σε διάφορες πηγές, οι οποίες, όμως, δεν συμπληρώνουν σημαντικά τις γνώσεις μας. Στις αρχές του 18ου αιώνα, την περίοδο της Τουρκοκρατίας, παράκμασε, και ήδη από το 1702 ήταν μετόχι της Μονής Πετράκη, διατηρώντας ωστόσο κάποια αυτονομία. Η ιστορία της μέχρι την επανάσταση του 1821 είναι ελάχιστα γνωστή. Το 1971 στη μονή εγκαταστάθηκε γυναικεία αδελφότητα και στους χώρους της προστέθηκαν νεότερα κτήρια.

Από το αρχικό μοναστηριακό συγκρότημα διατηρούνται το καθολικό, η τράπεζα και ο αμυντικός πύργος. Το καθολικό είναι απλός τετρακιόνιος σταυροειδής εγγεγραμμένος ναός του 16ου αιώνα, στον οποίο αργότερα, πιθανώς τον 17ο αιώνα, προστέθηκε στα δυτικά καμαροσκεπής νάρθηκας. Η εξωτερική τοιχοποιία του είναι από αργολιθοδομή και ο οκταγωνικός τρούλος του μιμείται πιστά τον λεγόμενο «αθηναϊκό» τύπο, με κιονίσκους στις γωνίες. Τις υπόλοιπες εξωτερικές επιφάνειες του ναού κοσμούν πινάκια.
Στο εσωτερικό του σώζονται σε αρκετά μεγάλο βαθμό τοιχογραφίες, τα θέματα των οποίων περιλαμβάνουν τους καθιερωμένους κύκλους, την παράσταση της Κοινωνίας των Αποστόλων και σκηνές θαυμάτων του Χριστού. Τοιχογραφικές παραστάσεις διατηρούνται και στο εσωτερικό της κυρίως τράπεζας, ενός από τους χώρους της τράπεζας, που είναι επίμηκες ορθογώνιο κτίσμα και διαθέτει ακόμη δύο δωμάτια, την εστία και το οψοφυλάκιο (χώρος αποθήκευσης τροφίμων).