Ι. Ν. Αγίου Γερμανού

Στο κέντρο του χωριού Άγιος Γερμανός των Πρεσπών βρίσκεται ένα από τα παλαιότερα μνημεία της περιοχής, ο ομώνυμος βυζαντινός ναός, που είναι αφιερωμένος στη μνήμη του αγίου Γερμανού, Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως μεταξύ των ετών 715-730.

Ο ναός τοποθετείται χρονολογικά στις αρχές του 11ου αιώνα, στην περίοδο, δηλαδή, που ο αυτοκράτορας Βασίλειος Β΄ ο Βουλγαροκτόνος ανακατέλαβε την περιοχή. Λειτούργησε συνεχώς για πολλούς αιώνες και γνώρισε πολλές μετασκευές και ανακαινίσεις. Κάτω από το δάπεδό του έχουν αποκαλυφθεί ταφές, ίσως εκκλησιαστικών προσώπων που συνδέθηκαν με τον ναό στους τελευταίους αιώνες της Τουρκοκρατίας. Σε πολύ μεταγενέστερη εποχή, το 1882, προσκολλήθηκε στον δυτικό τοίχο του η μεγάλη τρίκλιτη βασιλική, επίσης αφιερωμένη στον άγιο Γερμανό.

Αρχιτεκτονικά, ο βυζαντινός ναός ανήκει στον μεταβατικό σταυροειδή εγγεγραμμένο τύπο με τρεις ημικυκλικές αψίδες στα ανατολικά και νάρθηκα στα δυτικά. Ο κυλινδρικός τρούλος του στηρίζεται εσωτερικά σε τέσσερις πεσσούς. Η τοιχοποιία του σχηματίζεται από σειρές λίθων που εναλλάσσονται με σειρές πλίνθων, ενώ στους αρμούς παρεμβάλλονται κεραμοπλαστικά γράμματα, χαρακτηριστικό που συναντάται και στους ναούς της Καστοριάς. Το εσωτερικό του διακοσμείται με τοιχογραφίες, που χρονολογούνται σε τρεις διαφορετικές χρονικές περιόδους. Από τις παλαιότερες, του 11ου αιώνα, διατηρούνται μόνο ελάχιστα σπαράγματα στο Ιερό Βήμα. Η προσωπογραφία του αγίου Γερμανού, επάνω από την τοιχισμένη σήμερα νότια θύρα, ανάγεται στα τέλη του 12ου ή στις αρχές του 13ου αιώνα. Οι νεότερες τοιχογραφίες είναι του 1743, όταν ολόκληρος ο ναός διακοσμήθηκε με πλούσιο εικονογραφικό πρόγραμμα.