Ιερά Μονή Αγίου Ιωάννου Θεολόγου (Μαζαράκη)

Στο χωριό Βάγια, κοντά στη Θήβα, βρίσκεται η μεταβυζαντινή μονή του Αγίου Ιωάννη Θεολόγου, που είναι γνωστή και με την ονομασία Μαζαράκη.

Η μονή ιδρύθηκε τον 16ο αιώνα και ειδικότερα την περίοδο 1540-1570. Στα χρόνια της επανάστασης του 1821 αποτέλεσε κέντρο της δράσης των οπλαρχηγών της περιοχής, ενώ οι μοναχοί της διασκορπίστηκαν. Λειτούργησε και πάλι μετά την απελευθέρωση, αλλά μόνο για μικρό διάστημα, αφού καταργήθηκε με το διάταγμα του Όθωνα, του 1833, και η περιουσία της περιήλθε στο νεοσύστατο κράτος. Το 1969 ανασυστάθηκε και από τότε λειτουργεί ως γυναικεία. Τότε οικοδομήθηκαν νέα συγκροτήματα κελιών και εργαστηρίων και συντηρήθηκε το καθολικό.

Το συγκρότημα της μονής σήμερα είναι πλήρως ανακαινισμένο. Ο ναός ακολουθεί τον τύπο του σταυροειδούς εγγεγραμμένου με τρούλο και είναι κτισμένος με αρκετή επιμέλεια από ντόπια πέτρα, που προέρχεται από το γειτονικό βουνό. Πίσω από το παρεκκλήσι των Μυροφόρων βρίσκεται ο τάφος του Μητροπολίτη Θηβών και Λεβαδείας Νικολάου Γραικού, που φιλοξενήθηκε στη μονή από το 1986 έως τον θάνατό του, το 1996.