Ιερά Μονή Αβάσσου

Στο κατάφυτο με ελιές και πλατάνια τοπίο κοντά στο χωριό Άνω Κοτσανόπουλο, δίπλα σε μικρό παραπόταμο του Λούρου, βρίσκεται η Μονή Αβάσσου, αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Η ονομασία της οφείλεται στην οικογένεια Αβασσιώτη, εμπόρων που δραστηριοποιούνταν στην Οδησσό της Ρωσίας, στην οποία πρέπει να ανήκε η περιοχή.

Ιδρύθηκε τα μέσα του 18ου αιώνα αλλά φαίνεται ότι υπήρχε ήδη από τη βυζαντινή εποχή, όπως δείχνουν μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη και τμήματα τέμπλου που έχουν εντοιχισθεί στο καθολικό της. Απέκτησε αρκετά μεγάλη περιουσία και συντηρούσε σχολεία στα γειτονικά χωριά. Καταστράφηκε από Αλβανούς και ερημώθηκε αλλά ανοικοδομήθηκε το 1853 από τον ηγούμενο ιερομόναχο Κυπριανό από το Θεσπρωτικό, με τη συνδρομή του μητροπολίτη Άρτας Σωφρόνιου. Το 1916 έγινε μετόχι της Μονής Ζαλόγγου και όλη η περιουσία της περιήλθε σε αυτή, ενώ στις επόμενες δεκαετίες σταδιακά ερημώθηκε και κατέρρευσε.

Σήμερα από το συγκρότημα σώζεται μόνο το καθολικό, με ασβεστωμένους τοίχους και στέγη καλυμμένη με σχιστόπλακες. Οικοδομήθηκε το 1853, με την ανακαίνιση της μονής, επάνω στον παλαιότερο ναό που είχε κτιστεί το 1746, όπως μας πληροφορεί η επιγραφή επάνω από τη νότια είσοδό του. Είναι τρίκλιτη θολοσκέπαστη βασιλική, της οποίας το κεντρικό κλίτος χωρίζεται από τα πλαϊνά με δύο κίονες σε κάθε πλευρά και καλύπτεται με τρεις τρούλους, ενώ τα πλάγια κλίτη καλύπτονται με τρεις καμάρες το καθένα. Ολόκληρος ο ναός είναι κατάγραφος με αγιογραφίες του 1853. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το ξυλόγλυπτο τέμπλο με τις ανάγλυφες παραστάσεις από την Αγία Γραφή και τις δεσποτικές εικόνες του 1891, έργα του ζωγράφου Καρατζούλα από την Πρέβεζα. Από τα υπόλοιπα κτήρια της μονής διατηρούνται σε ερειπιώδη μορφή το κτήριο των κελλιών, το χάνι και ο νερόμυλος με τη μηχανή για την επεξεργασία των μάλλινων υφασμάτων, ενώ έχει αναστηλωθεί ο πλίνθινος μαντρότοιχος που την προστάτευε.

Η μονή σήμερα είναι διαλυμένη και εορτάζει στις 15 Αυγούστου.