Ι. Ν. Ευαγγελιστρίας (Μυστράς)

Στην Κάτω Πόλη του Μυστρά, στον δρόμο που οδηγεί από τη Μητρόπολη στη Μονή Βροντοχίου, είναι κτισμένος ο μικρός, κομψός ιερός ναός της Ευαγγελίστριας.

Η οικοδόμησή του θα μπορούσε να τοποθετηθεί στις αρχές του 15ου αιώνα, με βάση την αρχιτεκτονική του συγγένεια με τους ναούς της Περιβλέπτου και της Αγίας Σοφίας, τις τοιχογραφίες του και τον γλυπτό του διάκοσμο. Γύρω του υπάρχουν τάφοι και οστεοφυλάκια, που δείχνουν ότι χρησίμευε ως κοιμητηριακός ναός. Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας δεν μετατράπηκε σε τζαμί και παρέμεινε στα χέρια των χριστιανών.

Αρχιτεκτονικά ο ναός είναι απλός δικιόνιος σταυροειδής εγγεγραμμένος, με νάρθηκα στα δυτικά. Στη νότια πλευρά του νάρθηκα σχηματίζεται στοά από όπου ξεκινά σκάλα που οδηγεί στον όροφο. Στα ανατολικά της στοάς υπάρχει μικρό τετράπλευρο παρεκκλήσιο, που πιθανόν να αποτελούσε τη βάση κωδωνοστασίου. Νότια της στοάς αυτής μάλλον υπήρχε άλλη στοά, καθώς σώζεται τύμπανο μεγάλου τόξου με πλούσια κεραμοπλαστική διακόσμηση. Δυτικά του νάρθηκα σχηματίζεται θολωτό δωμάτιο, πιθανότατα οστεοφυλάκιο μεταγενέστερης περιόδου. Στα ανατολικά οι αψίδες είναι κτισμένες σύμφωνα με το συνηθισμένο ελλαδικό πλινθοπερίκλειστο σύστημα, όπως επίσης και οι κεραίες του σταυρού και το τύμπανο του τρούλου.

Ο ναός διακρίνεται για τον ιδιαίτερα πλούσιο γλυπτό διάκοσμο στο εσωτερικό του, αντιπροσωπευτικό δείγμα της τέχνης του Μυστρά, με ξεχωριστό ενδιαφέρον, καθώς άλλα γλυπτά έχουν δυτικά διακοσμητικά στοιχεία και άλλα βρίσκονται κοντά στη βυζαντινή παράδοση. Από το αρχικό μαρμάρινο τέμπλο, που σήμερα έχει αντικατασταθεί με κτιστό, διατηρείται το επιστύλιο και το περιθύρωμα της Ωραίας Πύλης. Από τον τοιχογραφικό διάκοσμο, ο οποίος ανάγεται στις αρχές του 15ου αιώνα, διατηρούνται μόνο ελάχιστα ίχνη, στον τρούλο και στο Ιερό Βήμα.