Ιερά Μονή Μαρδακίου (Ι. Ν. Κοιμήσεως Θεοτόκου)

Στην κορυφή ενός μικρού λόφου με εξαίρετη θέα μέχρι τον Μεσσηνιακό κόλπο, νότια της Νέδουσας, στην περιοχή της Αλαγονίας, βρίσκεται η μονή που είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου και είναι γνωστή ως Μονή Μαρδακίου.

Κτίστηκε το 1504 από τον Θεόδωρο Χανδρινό, άρχοντα από την Αλαγονία, που έγινε μοναχός με το όνομα Θεοδόσιος, όπως αναφέρει η κτητορική επιγραφή στον νάρθηκα του καθολικού, δίπλα στο πορτρέτο του κτήτορα. Όμως, διάφορα ευρήματα δείχνουν ότι πρέπει να είχε ιδρυθεί νωρίτερα, ίσως επάνω σε ερείπια αρχαίου ναού, και τότε πιθανόν να ανακαινίσθηκε.

Η μονή ήταν σταυροπηγιακή, απέκτησε μεγάλη περιουσία και αναδείχθηκε σε σημαντικό πνευματικό κέντρο, ενώ δεν καταστράφηκε στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας χάρη σε ειδική προνομιακή διαταγή του σουλτάνου, ως ένδειξη ευγνωμοσύνης επειδή ο ηγούμενος της μονής είχε θεραπεύσει την κόρη του. Η μονή πρόσφερε πολλά στην επανάσταση του 1821, ήταν καταφύγιο αρματολών και κλεφτών και τόπος συναντήσεως των οπλαρχηγών, κυρίως του Νικήτα Σταματελόπουλου που καταγόταν από τη Νέδουσα, ενώ υπάρχει η παράδοση ότι εκατοντάδες βιβλία από την πλούσια βιβλιοθήκη της έγιναν φυσίγγια για τον αγώνα.

Από το συγκρότημα σήμερα σώζεται μόνο το καθολικό, ενώ τα κελιά και τα υπόλοιπα κτίσματα είναι σε ερειπιώδη κατάσταση. Ο ναός ανήκει στον αρχιτεκτονικό τύπο του ελεύθερου σταυρού με οκτάπλευρο τρούλο και στη δυτική πλευρά του σχηματίζεται καμαροσκεπής μονόχωρος νάρθηκας.

Στο εσωτερικό του σώζονται αξιόλογες τοιχογραφίες του 1635, έργο του Δημητρίου Κακαβά, ενός από τους πιο σπουδαίους ζωγράφους της εποχής στην Πελοπόννησο. Στον ναό φυλάσσεται η εικόνα της Παναγίας Μαρδακιώτισσας, που βρέθηκε το 1867 από τον τότε δήμαρχο Αλαγονίας και θεωρείται έργο του ευαγγελιστή Λουκά. Επίσης, δεξιά της εισόδου είναι εντοιχισμένα τα λείψανα του Πατριάρχη Προκόπιου, που καταγόταν από την Αλαγονία.

Η μονή σήμερα δεν έχει μοναχούς, είναι μετόχι της Μονής Βελανιδιάς και εορτάζει στις 15 και στις 23 Αυγούστου.