Ιερά Μονή Περιβλέπτου

Στη νοτιοανατολική άκρη του λόφου του Μυστρά, στην Κάτω Πόλη, δίπλα στον απότομο βράχο, είναι κτισμένη η Μονή της Περιβλέπτου, αφιερωμένη στην Παναγία. Στο συγκρότημα οδηγεί ο δρόμος που έρχεται από τη Μητρόπολη και ο δρόμος που κατηφορίζει από τη Μονή της Παντάνασσας.

Η μονή πιθανότατα ιδρύθηκε στα μέσα του 14ου αιώνα από τον πρώτο δεσπότη του Μυστρά, Μανουήλ Καντακουζηνό (1348-1380) και τη σύζυγό του Ισαβέλλα de Lusignan. Σε αυτό το συμπέρασμα οδηγεί μία μαρμάρινη πλάκα επάνω από την τοξωτή πύλη του περιβόλου του μοναστηριού, στην οποία απεικονίζονται δύο όρθια λιοντάρια που πλαισιώνουν το μονόγραμμα της Περιβλέπτου και κάτω μια σειρά από κρινάνθεμα. Τα όρθια αντωπά λιοντάρια αποτελούσαν το οικόσημο του Μανουήλ Καντακουζηνού και της συζύγου του, ενώ τα κρινάνθεμα είναι φραγκικό διακοσμητικό στοιχείο και απαντά και σε άλλα σημεία του ναού, τονίζοντας τις φραγκικές επιδράσεις και τη φραγκική καταγωγή της Ισαβέλλας. Η μαρμάρινη πλάκα τοποθετήθηκε στο σημείο αυτό το έτος 1714, όπως παραδίδει επιγραφή που χαράχθηκε τότε στο κάτω μέρος της. Πιθανόν τα πρόσωπα του ζεύγους των αρχόντων να ταυτίζονται με τα δύο πρόσωπα της τοιχογραφίας σε κόγχη του δυτικού τοίχου του ναού, τα οποία προσφέρουν στην Παναγία ομοίωμα της εκκλησίας.

Από το μοναστήρι σώζονται ο περίβολος με την εσωτερική και εξωτερική του πύλη, ο πύργος της Τράπεζας, δύο κτίσματα και το καθολικό.
Το καθολικό ανήκει στον τύπο του απλού δικιόνιου σταυροειδούς εγγεγραμμένου ναού, με πεντάπλευρες αψίδες στο ιερό. Στη νότια πλευρά του αρχικά πρέπει να υπήρχε στοά, που αργότερα μετασκευάστηκε σε πλάγιο νάρθηκα, ίσως από τον Λέοντα Μαυρόπαππα, όπως δηλώνει το διπλό μονόγραμμα της οικογένειάς του. Μεταγενέστερα είναι τα παρεκκλήσια του ναού, του Αγίου Παντελεήμονα και της Αγίας Παρασκευής δίπλα στις αψίδες, και της Αγίας Αικατερίνης στα δυτικά, με ένα τμήμα του να εκτείνεται κάτω από τον βράχο. Οι τοίχοι του ναού είναι κτισμένοι σύμφωνα με το συνηθισμένο ελλαδικό πλινθοπερίκλειστο σύστημα. Το εσωτερικό του είναι πλούσια διακοσμημένο, με γλυπτά και τοιχογραφίες. Τα γλυπτά προέρχονται κυρίως από παλαιότερα μνημεία, ενώ ο τοιχογραφικός διάκοσμος, έργο τεσσάρων αγιογράφων, χρονολογείται περίπου στο έτος 1360. Αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα σωζόμενα ζωγραφικά σύνολα του 14ου αιώνα και συνδέεται με την καλλιτεχνική παράδοση της Κωνσταντινούπολης.