Από τους πιο μεγαλοπρεπείς και ξεχωριστούς ναούς του κέντρου της Αθήνας είναι ο ναός του Αγίου Κωνσταντίνου, που δεσπόζει στην ομώνυμη οδό, απέναντι από το κτίριο του Εθνικού Θεάτρου, μαζί με το οποίο δημιουργούν εντυπωσιακή εικόνα στην είσοδο της πόλης.
Η οικοδόμησή του ήταν πρωτοβουλία του Δήμου Αθηναίων το 1869, για να τιμήσει τη γέννηση του διαδόχου Κωνσταντίνου, το προηγούμενο έτος. Τα σχέδιά του έγιναν από τον γνωστό αρχιτέκτονα Λύσανδρο Καυταντζόγλου, ο οποίος προσπάθησε να φέρει περισσότερο ευρωπαϊκό πνεύμα στην ελληνική ναοδομία. Ο ναός θεμελιώθηκε το 1871 και ολοκληρώθηκε αρκετά χρόνια αργότερα, το 1905, οπότε έγιναν και τα εγκαίνιά του από τον τότε μητροπολίτη Αθηνών Θεόκλητο Α΄. Οι δαπάνες για την κατασκευή του καλύφθηκαν κυρίως από πανελλήνιους εράνους, ενώ σημαντική ήταν και η χρηματοδότηση της βασίλισσας Όλγας, μητέρας του Κωνσταντίνου, για τη διακόσμηση του εσωτερικού και την ολοκλήρωση ορισμένων συμπληρωματικών εργασιών.
Ανήκει στον τύπο της τρίκλιτης βασιλικής και διακρίνεται για τον νεοκλασικό χαρακτήρα του και την εκτεταμένη χρήση πεντελικού μαρμάρου. Η πρόσοψή του είναι εντυπωσιακή, με στοιχεία νεοκλασικά και αναγεννησιακά, και η μνημειακή του είσοδος με τους κίονες κορινθιακού ρυθμού θυμίζει αρχαίο πρόπυλο.
Ο ναός είναι τρισυπόστατος: το κεντρικό κλίτος αφιερώθηκε στους ισαποστόλους Κωνσταντίνο και Ελένη, με απόφαση του Δήμου Αθηναίων, το βόρειο στον Άγιο Ελευθέριο, επειδή τα εγκαίνιά του έγιναν στις 15 Δεκεμβρίου, ενώ το νότιο είναι αφιερωμένο στον Ιωάννη τον Πρόδρομο, αφού στην ίδια θέση προϋπήρχε μικρός ναός του Τιμίου Προδρόμου. Στο σημείο που βρισκόταν η Αγία Τράπεζα αυτού του ναού, στη συμβολή των οδών Αγίου Κωνσταντίνου και Μενάνδρου, υπάρχει σήμερα μαρμάρινο εικονοστάσι.
Άγιος Κωνσταντίνος
Περικαλλής, ξεχωριστός, ιδιαίτερος. Ένας από τους σημαντικότερους και επιβλητικότερους ναούς των Αθηνών, κοντά στην πλατεία Ομονοίας, απέναντι από το κτίριο του Εθνικού Θεάτρου είναι ο ναός του Αγίου Κωνσταντίνου. Κατασκευάστηκε την περίοδο που η μικρή Αθήνα προσπαθούσε να μεταμορφωθεί σε ευρωπαϊκή πρωτεύουσα.
Στο σημείο υπήρχε ένα πολύ μικρό εκκλησάκι αφιερωμένο στον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο, το οποίο δεν μπορούσε να καλύψει τις λατρευτικές ανάγκες των χριστιανών της τότε επονομαζόμενης συνοικίας «Γεράνι» που εκτεινόταν ανάμεσα στην πλατεία Ελευθερίας και τις οδούς Πειραιώς και Σωκράτους. Έτσι, αφού εξασφαλίστηκε ο απαιτούμενος χώρος, ανακοινώθηκε η ανέγερση του ναού στην Ομόνοια.
Ο ναός τελικά κτίστηκε με πρωτοβουλία του δήμου Αθηναίων προς τιμή του γιου του τότε βασιλικού ζεύγους Γεωργίου και Όλγας το 1868. Συγκεντρώθηκαν χρήματα μέσω εράνων για την ανέγερση, ενώ για την αποπεράτωση, χρηματικό ποσό διέθεσε και η βασίλισσα Όλγα. Η μελέτη για την κατασκευή ανατέθηκε στον Λύσανδρο Καυταντζόγλου, έναν από τους πιο σημαντικούς αρχιτέκτονες της εποχής και το 1971 τέθηκε ο θεμέλιος λίθος.
Τριάντα τέσσερα χρόνια διήρκησαν οι εργασίες ανοικοδόμησης του περιπόθητου ναού, ο οποίος κατασκευάστηκε όλος από ατόφιο πεντελικό μάρμαρο. Το μέγεθός του ξεπερνά τα 1000 τ.μ. και το ύψος του από το δάπεδο έως την κορυφή του τρούλου είναι 32 μέτρα. Είναι τρίκλιτη βασιλική μετά τρούλου, διαθέτει εγκάρσιο κλίτος και χαρακτηρίζεται από νεοκλασικά σημεία και αναγεννησιακές επιρροές. Ιδιαίτερης καλλιτεχνικής σημασίας αποτελεί η πρόσοψη του ναού που έχει τη μορφή πρόπυλου με πεσσούς, ημικίονες κορινθιακού ρυθμού και αετωματική στέψη.
Αριστερά και δεξιά ο ναός πλαισιώνεται από πύργους, οι οποίοι καταλήγουν σε οκταγωνικής μορφής κωδωνοστάσια. Εξωτερικά, ο τρούλος καλύπτεται με φύλλα χαλκού. Εσωτερικά, φέρει φυσικά τη μορφή του Παντοκράτορα, έργο του Αναστασίου Λουκίδη, η οποία φωτίζεται από δώδεκα συμβολικές θυρίδες. Έμπνευση για την κατασκευή του τρούλου υπήρξε ο θόλος του Πανθέου στη Ρώμη καθώς και η Αγία Σοφία στην Κωνσταντινούπολη.
Η αγιογράφηση του ναού ξεκίνησε από τον Λουκίδη το 1927. Το ιερό και ο τρούλος φέρουν έργα δικά του. Η τοιχογράφηση του υπόλοιπου ναού συνεχίστηκε το 1953 και από το 1972 μέχρι το 1980 ανέλαβαν οι Μάλαμας και Γιομελάκης.
Στο περίτεχνο μαρμάρινο τέμπλο του ιερού ναού εντοπίζονται μοναδικά στοιχεία της αγιογραφικής τέχνης, καθώς και στο ιερό βήμα δεσπόζει η αγία τράπεζα.
Πρόκειται για ναό τρισυπόστατο με το κεντρικό κλίτος να είναι αφιερωμένο στον Άγιο Κωνσταντίνο και την Αγία Ελένη, το βόρειο στον Άγιο Ελευθέριο και το νότιο στον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο.
Πληροφορίες
Επιπλέον
Χρονολόγηση:
1871-1905
Περίοδος:
Μεταβυζαντινή
Ιερά Μητρόπολη:
Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών
Διεύθυνση:
Αγίου Κωνσταντίνου 23, Ομόνοια, Τ.Κ. 10431
Πρόσβαση:
Μετρό Στ. Ομόνοια
