Ιερά Μονή Αγίου Ιωάννου Προδρόμου Καρέα

Στην άκρη μιας χαράδρας στη δυτική πλαγιά του Υμηττού, κοντά στα αρχαία λατομεία «Καρά», βρίσκεται η Μονή του Αγίου Ιωάννη του Καρέα, μόλις μερικές εκατοντάδες μέτρων μακριά από τον ομώνυμο οικισμό. Για την προέλευση της προσωνυμίας «Καρέας» έχουν διατυπωθεί διάφορες απόψεις, που σχετίζονται με την ονομασία ή τον ιδρυτή της μονής, αλλά καμία δεν είναι γενικά παραδεκτή.

Η χρονολογία ίδρυσης της μονής είναι άγνωστη. Η πρώτη έμμεση αναφορά της εντοπίζεται στον 11ο ή 12ο αιώνα, σε «πρακτικόν» καταγραφής περιουσιακών στοιχείων μεγάλης μονής, ωστόσο η χρονολόγηση αυτή δεν φαίνεται να επιβεβαιώνεται από τα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα και τη μορφολογία των σημερινών κτισμάτων. Μία ακόμη μαρτυρία διασώζεται σε έγγραφο του 1644, που σχετίζεται με την επίλυση διαφοράς που υπήρχε μεταξύ των ηγουμένων των Μονών Καρέως και Καισαριανής.

Στους μεταβυζαντινούς χρόνους η μονή ήταν σταυροπηγιακή και κατά τον 17ο αιώνα μόνασε εδώ ο ιατροφιλόσοφος Πέτρος Παπασταμάτης (Πετράκης) από τη Δημητσάνα, μετέπειτα μοναχός Παρθένιος. Ο Παρθένιος υπήρξε ανακαινιστής της Μονής Πετράκη, η οποία έγινε μετόχι της Μονής Καρέα, αλλά αργότερα, το 1777, οι όροι αντιστράφηκαν και οι μοναχοί της Μονής Καρέα λόγω δυσκολιών μετοίκησαν στη Μονή Πετράκη. Στις αρχές του 19ου αιώνα η μονή ήταν πια πιθανότατα εγκαταλελειμμένη. Από το 1971 λειτουργεί ως γυναικεία.

Από το βυζαντινό συγκρότημα δεν έχει διασωθεί κανένα απολύτως κτίσμα. Το καθολικό ανήκει στον τύπο του σταυροειδούς εγγεγραμμένου ναού με απλό οκτάπλευρο τρούλο και στην ανατολική του πλευρά διαμορφώνονται εξωτερικά τρεις τρίπλευρες αψίδες. Για την κατασκευή των τοίχων του ναού έχει χρησιμοποιηθεί και αρχαίο υλικό. Στο εσωτερικό, το γλυπτό μαρμάρινο τέμπλο είναι των ετών 1985-1986 και μιμείται τα τέμπλα των βυζαντινών χρόνων.